Kończę czytać i siedzę z niezdecydowanym wyrazem twarzy. Czasem trafiam na książkę, która wzbudza zarówno fascynację jak i obrzydzenie. Utwór wciągający czytelnika w odmęty nieprzeniknionych warstw a jednocześnie sprawiający, że chce się od niej uciec, by powrócić. Zdziwienie, to właśnie towarzyszyło mi kiedy zamknęłam „Second hand”. Zdziwienie i delikatne rozczarowanie. Jednak spodobała mi się jej niespotykana nieokreśloność tak bardzo, że w ciągu kolejnych dni wracałam do niej myślami i zaczynałam rozumieć, dlaczego autorka zaserwowała takie zakończenie, deser, który wcale nie był słodki. Zostawił posmak goryczy i czegoś kwaśnego, co powoduje wykrzywienie twarzy w grymasie przy każdym jego wspomnieniu. Mimo to będący finałem komponującym się z całością tak, że nie sposób wyobrazić sobie innego.

W tej książce spotykamy całą gamę barwnych postacia każda z nich z drugiej ręki. Małomiasteczkowy klimat tak często wykorzystywany nigdy nie straci walorów, jeśli jest dobrze przedstawiony czytelnikowi. Przyprawą jest duch PRL’u, którzy krąży po stronnicach powieści, dodatkowy smaczek dla polskiego odbiorcy. Lubimy te ciemne, mroczne charaktery wyłaniające się z codzienności egzystencji niewielkich społeczności. Zachowania, które ujawniają postaci, stają się dzięki temu bardziej wyraziste. Zaglądając przez okienko do takiego miejsca podglądamy i szpiegujemy poznając bohaterów.

Atutem jest tu również warstwa oniryczna, wyobrażenia bohaterów, wspomnienia, lęki i ich pokrętne wymysły, obecne tylko w głowach, a przeplatające się z realiami bardzo płynnie. Dość ciekawe doświadczenie, tym bardziej jeśli czytelnik uświadomi sobie, że to jest prawdziwe. Te dziwne, a nawet chore, myśli stanowią przecież coś nieodłącznego każdego umysłu. Kiedy byłam dużo młodsza i chodziłam do kościoła, zastanawiałam się co by się stało, gdyby ktoś nagle w czasie mszy skoczył z galerii. Takie właśnie pokręcone refleksje nie ujawniane przez nas w świetle dziennym, mają przecież miejsce w naszych głowach każdego dnia.

Prowadzi to też do pomysłów: a co by było gdyby. Gdyby Marlena opanowała dziewczęcą chuć, gdyby Maria nie wyjechała, gdyby nie powstał motel, gdyby Jovanka nie zostawiła przyjaciółki, gdyby nie umarło tyle osób. Złożoność reakcji stawia przed pieczołowicie utkaną siecią wydarzeń od siebie zależnych. Siecią przypominającą witraż, z tą różnicą, że jedno szkiełko jest zależne od drugiego.

Surrealistyczne koncepcje i mocno zarysowane charaktery to główne przymioty, dla których warto sięgnąć po tę pozycję. Ponadto zagłębiając się w tym kuriozalnym światku dajemy upust ciekawości. Niespotykane sytuacje znajdują swój wyczekiwany finał, a historie pozwalają poznać ich dziki początek. Czytam i chcę wiedzieć, koniecznie i niezaprzeczalnie, dlaczego, jak i po co. Pisarka przedstawia Gabinet Osobliwości własnego autorstwa z tak niewytłumaczalnie cudacznymi eksponatami, że aż otwiera się oczy ze zdumienia.

Jeśli miałabym opisać jednym słowem całość, użyłabym słowa: dziwność: dziwne osoby, dziwne zachowania, dziwne przemyślenia i dziwne zakończenie. Autorka nie narzuca się z metaforami, pozwala je dowolnie odczytać. Nie jest natrętna grafomanią. Książka inna, niezwykła a jednocześnie przaśna. Pozwala na dowolna interpretację, daje wolną rękę w analizie, nie narzuca. Spowodowała, że zaczęłam się zastanawiać nad tym czy wszyscy jesteśmy z drugiej ręki.

Tekst dotyczy książki „Second Hand” Joanny Fabickiej.